Prof. Dr. Işın Çelebi: “Enflasyon, ancak güven ortamında düşer”
Her açıdan zor geçen 2021 yılını geride bırakmaya hazırlanıyoruz. Son zamanlarda ekonomik anlamda zor dönemler geçilirken, alınan önlemlerin ışığında nasıl bir 2022’nin bizi beklediği merak konusu. Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Eski Ekonomi Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi, NTV Televizyonu’na yaptığı açıklamalarda 2022 beklentilerini dile getirdi. Prof. Dr. Işın Çelebi, 2021’in her anlamda zor bir yıl olduğunu ve özellikle güven ortamının yeniden oluşması gerektiğinin ortaya çıktığına dikkat çekti. 2022’de her şeye sıfırdan başlanarak istikrarlı bir yönetimin başlaması gerektiğinin altını çizdi.
Faizde ve kurda çok önemli dalgalanmalar olduğuna belirten Işın Çelebi, 2022 yılının yeniden güven ve huzur ortamının sağlandığı bir yıl olması gerektiğini belirtti. Merkez Bankası Başkanı’nın Mart ayından sonra görevine başladığını ifaden Prof. Dr. Işın Çelebi, “Kesintisiz 4-5 yıl görevine devam etmeli. Türkiye’nin mutlu ve huzur içinde yoluna devam etmesi için istikrara ihtiyaç var” dedi.
Güven ortamı için öncelikle ne olmalı?
Belirsizlik halinin ortadan kalkmasının önemine değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, “İnsanlar, ekonomik göstergelerden kuşku durmamalı, endişe etmemeli. Yani herkes, kur şu noktaya kadar yükselecek, faiz bu olacak diyebilmeli.” Dedi.
Akdeniz Üniversitesi’nde Prof. Dr İsmail Tufan ve ekibinin yaptığı bir araştırmaya göre Türkiye’de şu anda 8 milyondan fazla 65 yaş üstü emekli olduğunu ifade eden Prof. Işın Çelebi, “Aldıkları ücret 3.000 TL’nin altında. Müthiş bir gelir dağılımı bozukluğu var. Bu anlamda gelir dağılımın yeniden düzenlenmesi lazım. Asgari ücret artışı oldu, vergi muafiyetleri oldu ama bunlar emeklilere yansıtılmadı henüz. Bu 8 milyondan fazla emekli bu koşullarda yoksullaşma sınırlarını aşmış durumda, yaşam sıkıntısı içinde. Oysa herkesin kendini güvende hissedeceği bir yaşam düzeyine ihtiyaç var.” açıklamalarında bulundu.
“Gelirler ne kadar artırılsa da enflasyon karşısında eriyor”
Reuters’ın açıkladığı Aralık enflasyon anketine göre değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Işın Çelebi, öncelikle ekonominin bir bilim olduğunu vurgulayarak, 2022’de her şeye sıfırdan başlamak gerektiğini belirtti. Prof. Dr. Işın Çelebi, “Anketteki en düşük Aylık TÜFE oranı 5.5 ve Yıllık en düşük TÜFE tahmini ise 26.4. 54 olan üretici fiyat endeksinin de 55-56 olduğunu farz edelim. Ortalaması 37’yi geçiyor. Bu çok yüksek bir enflasyon. Gelir dağılımını ve yaşam standartlarını darma duman ediyor. Çarşıyı pazarı çok etkiliyor.” Dedi.
“Global enflasyonun etkilerini 2022’de hissedeceğiz”
Prof. Dr. Işın Çelebi, global enflasyon ile yurtiçi enflasyonun iç içe geçtiğini dile getirdi. Türkiye’nin henüz global enflasyonun etkilerini hissetmediğini belirtti. Bunun büyük sorun yaratacağı değerlendirmesinde bulunan Prof. Dr. Işın Çelebi, “FED, bugün ABD’de enflasyon oranı %6,3’e çıkarmış, %7’ye çıkma ihtimali de var. Bundesbank, Almanya’da %5 oranında bir enflasyon olduğunu söylüyor. Bu son 30 yıl için Almanya’daki en yüksek rakam.” Diye konuştu. Türkiye’nin ise, Merkez Bankası’nın yeni yayınladığı rapora göre enflasyon hedefini orta vadede %5 olarak belirlediğini hatırlattı. Türkiye’nin eğer AB yolunda ilerlemeye devam edecekse, bu yüksek enflasyon olayını çözmesi gerektiğinin altını çizdi.
“Toplumda hukuk ve adalet düzenin net olmalı”
Prof. Dr. Işın Çelebi açıklamalarını şöyle sürdürdü. “Yani biz 2022’de enflasyon oranını %25’lerden alıp hangi noktaya indireceğiz? 2023 yılında %5 enflasyona ulaşabilecek miyiz? Almanya’nın bugün %5,3 oranında bir enflasyona eriştiği noktada, Türkiye olarak 2 -3 yıl içinde bu orana ulaşmamız için ne yapmamız lazım? Bunların yanıtları belli. Biz bunları yaptık daha önce. Yabancı sermaye girişinin mutlaka artırılması şart. Bunun için de toplumda hukuk ve adalet düzenin net olması gerekiyor. Herkesin sisteme güven duyması lazım. Enflasyon ancak güven ortamında düşer. Yabancı sermaye, güvensiz ortama girmez.”
“2005 – 2010 arası enflasyonla mücadele en başarılı yıllar”
Türkiye’nin enflasyonla mücadelede en başarılı olduğu dönemin 2005 – 2010 arası olduğunu ifade eden Prof. Dr. Işın Çelebi, “Bu dönemde AB’ye tam üyelik yolunda adımlar atıldığı için 100 milyar dolarlık kaynak girişi oldu ve Türkiye’de piyasalar sakinleşti. Türkiye’ye yabancı sermeye girişi oldukça, yüksek teknoloji ürünleri girdikçe ve uluslararası alanda rekabet gücü arttıkça enflasyonun düştüğünü gördük.” dedi.
Pandemi nedeniyle dünyada da fazla para basıldığına belirten Prof. Dr. Işın Çelebi, “FED’in faiz artırmaya ihtiyacı var. 3 dönem artıracağını söyledi ama yapamayacak. ABD’nin borcu toplam 29 trilyon USD. GSMH ise 14 milyar USD düzeyinde. Faizi artırdığı sürece eksi yazmaya başlayacak. Bu faizleri ödeyemez. Likidite genişlemesi, pandemi döneminde belirli bir istikrar sağladı. Bu borç yapısı içinde faiz oranlarını artırabileceklerini düşünmüyorum. Biz bu durumun etkilerini 2022’de hissedeceğiz. Bu anlamda enflasyonla mücadelede döviz arzını artırmamız gerekiyor. Hem ihracatla hem de yabancı sermaye ile. Piyasa dengesini kendi mekanizması içinde sağlamamız gerekiyor” diyerek gelecek yılla ilgili beklentilerini dile getirdi.