Bu çalışma, Ashab-ı Kehf örneğinde Maraş’ın kolektif dinî hafızasının veya dinî kolektif hafızanın oluşumunda Selçukluların etkisini konu edinmektedir.
Selçuklular, kurdukları siyasal düzenlerle, inşa ettikleri toplumsal, kültürel, ekonomik, eğitimsel, dinî, askerî vs. yapılarla insanlık tarihine yön vermişlerdir. İnsanlığa birçok eser bırakıp gitmişlerdir. Selçuklular, Anadolu coğrafyasında da çok büyük izler bırakmışlardır. Anadolu’nun müslümanlaşmasında Selçukluların rolü büyüktür. Selçuklular, yaptıkları hizmet ve bıraktıkları eserlerle, genel olarak Müslümanların, özelde ise Anadolu insanının toplumsal hafızasının oluşumunda etkili olmuşlardır.
Selçuklular, Maraş üzerinde de önemli etkilere sahip olmuşlardır. Maraş’taki hâkimiyetleri boyunca birçok kalıcı esere imza atmışlardır. Bu eserlerden biri de Afşin’deki Ashab-ı Kehf’in bulunduğuna inanılan yere yaptıkları külliyedir, bina ve düzenlemedir, bir bakıma ihya ve imar çalışmalarıdır. Bugünün Kahramanmaraş’ının kolektif dinî hafızası, belli yönleriyle, Selçuklular döneminde Afşin yöresindeki Ashab-ı Kehf’in ihya ve imarıyla tarihten çıkıp gelmiş, güncellenmiş, şimdikileşmiş ve hikâye oradan da bugüne kadar gelerek Kur’an kıssasının hayatın merkezine oturmasını intaç etmiştir. Bu yönüyle bakıldığında Selçuklular, Ashab-ı Kehf inşasıyla Maraş’ın kolektif dinî hafızasının oluşumunda önemli bir etkiye sahip olmuşlardır.
Kur’an’da Kehf sûresiyle bir sûrenin adı ve konusu olan Ashâb-ı Kehf, Müslüman toplumlarda çeşitli şekillerde hikaye edilen tarihî bir olayın veya olaylar zincirinin kahramanları olarak karşımıza çıkar. Ashâb-ı Kehf olayı, Müslümanların kolektif hafızasının, kolektif dinî hafızasının, toplumsal arşivinin en önemli unsurlarından biridir. Bilindiği üzere kolektif hafıza, şimdiden ödünç alınan veri ile elde edilen geçmişin yeniden bir inşası olup bilginin kendisi vasıtasıyla birey ve gruplar arasında ve bir nesilden diğerine geçirildiği araçtır. Toplumun zamansal birikimlerine işaret eden toplumsal hafıza, tabir caizse toplumun arşividir; toplum, unutma ve hatırlama sürecinde kendisine lazım olan şeyleri bu arşivden alır. Nitekim toplumsal bilincin zamansal kuruluşu olarak toplumsal hafıza, Maraş halkı örneğinde Selçuklular zamanında Ashâb-ı Kehf’in ihya ve imar edilmesi suretiyle Maraş insanının şimdisinden geçmişine, geçmişinden tekrar şimdisine ve şimdisinden de geleceğine geçmişteki birikimlerin yenilenmesi, yeniden inşası olarak anlaşılabilir. İşte bu çalışmada Ashâb-ı Kehf’in Maraş halkının dinî kolektif hafızasının oluşmasındaki öneminin anlaşılması amaçlanmaktadır.
