Doç. Dr. İrfan GÖRKAŞ

Özet

Sünbülzade Vehbi (1718-1809) , 18.yüzyıl bir Osmanlı şair düşünürüdür. Maraşlıdır ve bir ‘ulema’ ve ‘şuara’ ailesinden gelmektedir. Şairimiz müderrislik, kadılık, elçilik görevleri yapmıştır. O sadece şiir yazmamış, felsefeyle ilgilenmiş, felsefeyi şiire taşımıştır. Şairimizin eserine yansıyan söz konusu felsefe, ahlak disiplinine aittir ve bu felsefe Osmanlı ‘pendname geleneği’ içerisinde ifade edilmekte, üstadı Nabi’den hareketle edebiyat araştırmacıları bu geleneği ‘hikemî şiir’ olarak isimlendirmektedirler. Bildirimizde, şairimizin oğlu adına yazdığı Lütfiyye’de ele aldığı didaktik ahlak düşüncesi analiz edilerek onun çocuk ahlakı belirlenecektir. Eserinde şiir, ahlakın bir formudur. Ahlak ise şiirin özünü ve içeriğini/temasını oluşturmaktadır. Bu bakımdan şiir ahlakı ya bir öz-ilinti veya parça-bütün ilişkisidir. Şairin ifadesiyle bu öz ‘bikr-i mana’dır. O çocuğuna bir ‘ulema-şair’ ideası sunmaktadır. Bu ideanın adı, sünbül veya güldür. O nedenle Sünbülzade Vehbi’nin ‘Lütfiyye ahlakı’, İslam düşüncesindeki çocuk ahlakı çalışmalarının 18.yüzyıldaki bir halkası durumundadır.

CHILD MORALITY OF SÜNBÜLZADE VEHBİ AS A POETIC-PENDNAME

Babama Benzeyen Adam

Abstract

Sünbülzade Vehbi (1718-1809) is an Ottoman poet-thinker in 18^th century. Being born in Maraş, Sünbülzade Vehbi is a member of a family consisting of scholars and poets. Our poet worked as a professor, a judge, an ambassador. He not only wrote poems, but also was interested in philosophy. Moreover, he brought the philosophy into the poetry. The philosophy reflected in the work of our poet belongs to the moral discipline and this philosophy is expressed in the Ottoman ‘pendname tradition’ and the researchers studying literature call this tradition as ‘philosophical poetry’ from his master Nabi. In this paper, his thought of child morality will be determined as his didactic moral thought in Lütfiyye written on behalf of his son by our poet, will be analyzed. In his work, poetry is a form of morality. Morality composes poetry’s essence and its content/theme. In this regard, poetic morality is in a relation of essence-accident or part-whole. In the words of poet, it is “the fresh meaning (bikr-i mana)”. He presents his child an idea of the ulema-poet in his work. The name of this idea is sünbül (hyacinth) or gül (rose). Because of this, ‘Lütfiyye morality’ of Sünbülzade Vehbi -like a ring in a chain- is a part of 18^th century child morality works in Islamic thought.