Ebu Hureyre’den (r.a) rivayetle, Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurur: “Kıyamet zamanı yaklaşırken ilim azalır, cimrilik artar, fitneler zuhur eder, herc çoğalır.” Sabahiler, “Ey Allah’ın Resulü! Herc ne?” diye sorunca, Peygamberimiz (s.a.v), “Öldürme, öldürme.” buyurur.[1]
Şârih şöyle söyler: “Yani, o zamanın halkı birbirine şerde yaklaşırlar. Denir ki, manası kıyamet zamanının yaklaşmasıdır. Denir ki, banası zamanın hızla tükendiği görülür. Gafletlerin çoğalmasından, dünyayla meşgul olmalarından, büyük fitneler karşısındaki şaşkınlıklarından dolayı bir sene bir ay kadar olur.”
Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurur: “Adam uykuya yatar, emanet kalbinden alınır, sadece izi kabarcık misali kalır. Tıpkı ayağına yuvarlanan bir kor misali. Hemen kabarcıklar hâsıl olur. İçi boş ama şişiktir. İnsanlar alışveriş yaparlar, neredeyse hiç kimse emaneti yerine getirmez. Öyle ki, ‘Filân kabilede güvenilir bir adam varmış.’ denir hale gelir. Adama ‘Ne kadar kuvvetli, ne kadar zarif, ne kadar akıllı!’ denir, ama kalbinde hardal tanesi kadar bile iman yoktur.”[2]
Şârih şöyle söyler: “İnsanlar o kişiyi akıl, zarafet, kuvvet çokluğu sebebiyle överler. Yoksa iyiliğinin çokluğu sebebiyle değil.”
Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurur: “Karanlık gecenin zifiri karanlığı misali zuhur edecek fitnelerden uzak durup amellere koşunuz. Adam mümin olarak sabahlar, ama kâfir olarak akşamlar, mümin olarak akşamlar, ama kâfir olarak sabahlar. Dinini az bir dünya menfaatine satarlar.”[3]
Şârih hadisin yorumunda şunları ekler: “Bu hadisin anlamı, sâlih amellere mani olacak fitneler zuhur etmeden, sâlih amellerle meşgul olmada acele ediniz. Buradaki fitnelerden maksad öldürme, yağmalama, Müslümanlar arasında ihtilaftır. Hadiste geçen ‘kıtaa’ kelimesi, kaf’ın kesresi, tı’nın fethasıyla okunur. ‘Kıt’atün’ kelimesinin çoğuludur. Bu teşbihten maksad ise fitnelerin halini beyandır. Fitneler yayılacak, sürgit devam edecek, sebebini bilemeyecekler, kurtuluş çaresini bulamayacaklar.”
Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurur: “Nefsim elinde olan Allah’a yemin ederim, kıyamet kopmadan önce insanlar öyle günler görecek ki, kâtil niçin öldürdüğünü, maktûl niçin öldürüldüğünü bilmeyecek.” “Bu nasıl olacak?” diye sorulduğunda, Peygamberimiz (s.a.v) “Herc” (: anarşi) buyurdu ve “Kâtil de maktûl da cehennemdedir.” diye ekledi.[4]
Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurur: “Herc zamanında ibadet etmek, bana hicret etmek gibidir.”[5]
Şârih şöyle yorumlar: “İbadetten maksad katli ve kıtali, yani öldürmeyi de savaşmayı da terk edip kaçınmaktır.”
[1] Müslim, Fiten, 18.
[2] Buhârî, Rikâk, 35, Fiten, 13; Müslim, İman, 230; Tirmizî, Fiten, 17.
[3] Tirmizî, Fiten, 30; Müslim, İman, 186.
[4] Müslim, Fiten, 56.
[5] Müslim, Fiten, 130; Tirmizî, Fiten, 31; Ahmed bin Hanbel, V, 25.