Hammer: “Lûtfiyye, Hayriyye’ye benzer, öğretici bir şiir…”
Osmanlı Şiir Sanatı Tarihi’ni yazan ve bu manadaki dört ciltlik hacimli Almanca eserini 1836-38 yıllarında Peşte’de bastıran Avusturyalı şarkıyatçı Hammer-Purgstall (1774-1856), söz konusu kitabında Sünbülzâde Vehbî’nin Lûtfiyye’sini, “Nâbî’nin oğlu Hayrullah[1] için tertip ve tanzim ettiği Hayriyye’ye benzer biçimde, mesnevi şeklinde öğretici bir şiir” olarak vasıflandırır. Bunun ardından eserin Allah’a hamd, Hz. Peygamber’e dua ve selâm mahiyetindeki başlangıç kısmıyla “Der-Hitâb-ı Ferzend-i Hîş” (Kendi oğluna hitabı hakkında) başlıklı parçasını Almancaya nazmen çeviren mütercim, mesnevinin ihtiva ettiği bahislerin listesini verir. Yazar, Lûtfiyye’den örnek olarak “Der-Fezâ’il-i İlm-i Şerîf” (Değerli İlmin Faziletleri Konusunda), hikmet (felsefe), tasavvuf, musikî, edebiyat, tarih ve siyer, şiir ve inşâ (nesir), âlimlere hürmet, hâcegân-ı dîvân mesleği ve “hâtime” (bitiş) bölümünü kısmen yahut tamamen Almancaya çevirmiş;[2] böylece Osmanlı Türkçesini bilmeyen Alman okuyuculara nasihatnamenin muhtevası hakkında umumî bir fikir vermiştir.
[1] Şairin oğlunun ismi Hayrullah değil, Hayrî-nâme’nin baş taraflarındaki “Matleb-i Mücmel-i Ahvâl-i Peder” adlı bölümünden de öğrenildiğine göre, Ebü’l-hayr Mehmed’dir.
[2] Joseph Freiherr von Hammer Purgstall, Geschichte der Osmanischen Dichtkunst bis auf unsere Zeit, Pesth 1838, c. 4, s. 562-567.