Doç. Dr. Feyzan Göher VURAL*
Özet
Selçuklular döneminde, Mevlana Celaleddin-i Rumi ile Anadolu’da vücut bulan Mevlevilik, oğlu Sultan Veled tarafından, Mevlana’nın düşüncelerine dayanan bir tarikat konumuna getirilmiştir. Musikiye büyük önem veren Mevlevilerin dergâhları, Osmanlı döneminde oldukça artmıştır. Bunlardan birisi olan Maraş Mevlevihanesi, günümüze gelememiş olmakla birlikte, bulunduğu yer ve tarihine ilişkin bilgiler mevcuttur.
Anadolu Selçuklu kültürünü ve musikisini, yüzyıllar sonrasına taşıyan Mevlevihaneler, Selçuklu çalgılarını da muhafaza etmişlerdir. Dolayısıyla, sonraki dönemlerde dahi neyden kudüme, tanburdan rebaba uzanan çalgılar, Selçuklu Mevlevi müziğini tüm Mevlevihanelere taşımışlardır. Betimsel karakterli bu çalışmada, kaynağını Anadolu Selçuklu medeniyeti içinde doğan Mevlevilikten alan; Maraş’ta yaşamış olan Mevlevi Şeyhi Yum Dede (Baba) ve Maraş Mevlevihanesi’nin son şeyhi Mehmet Selim Dede ile hayat bulan; ancak Fransızlarca yıkılmış Maraş Mevlevihanesi’ne değinilmiş; benzeri Mevlevihanelerin yapısı göz önünde tutularak, sembolik bir yapı inşasına ve Mevlevi müziğinin yaşatıldığı bir topluluğun kurulmasına yönelik öneriler sunulmuştur.
* Ömer Halisdemir (Niğde) Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı öğretim üyesi. Müzikolog ve tarih bilimci. feyzan_goher@yahoo.com