Yrd. Doç. Dr. Mehmet Fetih YANARDAĞ[1]
Özet
Anadolu’ya gelen Oğuzların yazılı bir edebiyatlarının olup olmadığı ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulması ile başlayan dönemin 13. yüzyıldan önceki dil durumu tam olarak açıklığa kavuşmuş değildir. Anadolu’da gelişen edebiyatın 11. yüzyılın ikinci yarısından 12. yüzyılın sonlarına kadar Oğuzca özellikleri yansıtan bir eser ele geçmemiştir. II. İzzeddin Keykâvus’un destani bir eser olan Dânişmendnâmeyi kendi yazıcısına Türkçe yazdırması, Selçuklu sarayında Türkçeye verilen önemi göstermektedir. Ayrıca İlhanlılar zamanında, Türk ve Moğol boylarına ve orduya yazılan fermanların Türkçe olması da, Türkçenin bir devlet dili olarak kullanıldığının kanıtıdır. Anadolu Selçukluları devrinde Türkçe bazı edebi eserler meydana getirildiği görülmektedir. Bu eserlerin karakteristik özellikleri, din, tasavvuf ve kahramanlık konularını ön planda tutmalarıdır. Çünkü 13. yüzyılda Anadolu Türk halkının en çok rağbet edip öğrenmek istediği konuların başında, İslâm dininin temel bilgileri, savaş ve kahramanlık hikâyeleri gelmektedir. Battalname, Seyyid Battal Gazi’ye ait kahramanlık hikâyelerini içine alan bir eserdir. Bu Müslüman kumandan hakkında söylenen kahramanlık hikâyeleri ve menkıbeler, 11. yüzyıldan itibaren Türkler arasında büyük rağbet görmeye başlamış ve Battal Gazi, Gazi-Velî hüviyetiyle yüceltilerek destan kahramanı haline getirilmiştir. Battalname’de Battal Gazi’nin Anadolu’da Hıristiyanlarla yaptığı savaşlar konu edilmektedir. Türk gazi tipinin mükemmel bir örneğini aksettiren Battal Gazi, gerek kahramanlığı, gerekse evliya karakteriyle Anadolu insanı üzerinde son derece etkili olmuştur. Bu yüzden de Battalnâme Anadolu halkı arasında asırlarca sözlü olarak yaşamıştır.
Anahtar Kelimeler: Selçuklu, Edebiyat, Battal Gazi, Battalname.
[1]Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, fyanardag@hotmail.com.