31 Ekim 1919 günü Ermeni askerleri üçer, dörder kişilik guruplar halinde silahlı olarak çarşı ve sokaklarda dolaşıyor, Türklere hakaret ederek millete, dine ve mukaddesata dil uzatıyorlardı. Bunlardan bir gurup akşama doğru Uzunoluk Hamamı önünde yarı sarhoş halde geçerken hamamdan çıkan müslüman kadınlarına sarkıntılığa yeltenip dil uzatmaya, peçe ve çarşaflarını çekip parçalamaya başlamışlardı.
50
Uzunoluk Hamamı ve Sütçü Đmam Olayının gerçekleştiği yer (1936’da yapılan Anıt)
“Artık burası Türklerin değildir, Fransız memleketinde peçe ile gezilmez” diyerek kadıncağızlara tebelleş olmuşlardı.
Peçesi yırtılan kadın bayılmıştı. Diğer kadın ve çocukların feryadı üzerine olayı Kel Hacı’nın kahvesinden işiten ve gören Türkler, hemen dışarı fırlayıp olay yerine yetiştiler. Ermenilere buradan hemen uzaklaşmaları için uyarıda bulundularsa da Ermeniler, kötü sözlerle karşılık vererek silaha davrandılar.
Bu sırada olaya engel olmak isteyen Tüfekçi Beyazıt ustanın yeğeni Çakmakçı Sait, Darül Muallimin öğrencisi Taha ve Sakarkayalı Gaffar Kabuloğlu Osman Efendiler ileri atılmışlardı. Açılan ateş sonucu bunlardan yaralanan Çakmakçı Sait sonra şehit olmuş, diğer yaralı Osman Efendi tedavi sonu kurtulmuştur.
Bu sırada olayı öğrenen, gören Sütçü Hacı Đmam (adı bu olmakla beraber Uzunoluk mescidinin imam ve müezzininin bir mazeretle göreve gelmediği günlerde onların
51
görevlerini üstlenerek ezan okuyup cemaate imamlık da yapardı) dükkanındaki çekmecesinden çıkardığı tabancası ile olay yerine fırladı ve saldırganlara ateş ederek oradan uzaklaştı. Yaraladığı Ermeni daha sonra tedavi olunmakta iken öldü.
Uzunoluk Mescidi ve mescidin alt katındaki Sütçü Đmam’ın sütçü dükkanı.
Yine aynı gün bir ara Mescit üzerinde görülen Zülfikar Çavuşoğlu Hasan’ı kurşunlayıp şehit ettiler.
Uzunolukta bu olaylar meydana gelirken henüz şehri terk etmemiş olan bir Đngiliz devriyesi olay yerine gelip durumu öğrendiklerinde saldırgan Ermenileri önlerine katıp karargaha götürerek olayın genişlemesini önlemiş oldular. Biraz sonra bir Fransız subay, bir manga kadar askeri ile Türk karakoluna vararak Sütçü Đmam’ın derhal yakalanmasını istedi. Sütçü Đmam Fransız ve Ermeniler tarafından çok arandı, yakalanması için hükümetin de sıkıştırmasına rağmen izine rastlanamadı. Sütçü Đmam çoktan şehir dışına çıkmış,
52
Bertiz Ortaköy’e yerleşmişti. Giderken devriye tarafından önü çevrilir ve nereye gittiği sorulur. O da bir alacak için Bertiz’e gittiğini belirtir.
Fransız işgalinde ilk kurşunu atan o olmuştur. Artık ufuk insandır. Toplum kahramanıdır.
Milli mücadelede sıktığı ilk kurşunla Türk’ün namusunu koruyan ve Đstiklal Savaşının müjdecisi olan bu yiğit kahraman gazi savaş sonrası belediyede görevli olarak bir bayram dolayısı ile topu ateşlerken 25.11.1922’de kaza ile hayatını yitirmiştir. Türbesi Uzunoluk’ta Çınarlı Camii avlusundadır.
Sütçü Đmam’ın yaraladığı Ermeni askerin ölmesi ile kiliselerde üç gün çan çalındı. Ermeniler ölülerini bir manga askerin koruması altında törenle kale dibindeki Ermeni kilisesine götürdüler. Ertesi gün de işgal kuvvetlerinin de katılması ile bir cenaze alayı düzenleyip gömdüler.
“Artık burası Türklerin değildir, Fransız memleketinde peçe ile gezilmez” diyen Ermeniye haddini bildiren Sütçü Đmam Olayı’nın temsili resmi
53
Đlk kurşunu sıkan Sütçü Đmam’ın temsili resmi
54
