Yüzyıllardır tıbbı tedavilerde kullanılan amberçiçeği son dönemde en çok merak edilen bitkilerden, özellikle hastalıklarını doğal yöntemlerle tedavi etmek isteyen vatandaşların araştırılmalarına konu oluyor. Amberçiçeği hakkında bilinmesi gerekenleri derledik. İşte amberçiçeği hakkında tüm detaylar…

Birçok Karayip ülkesinde yol kenarlarında kısa boylu, şarap kırmızısı renginde filizler satan seyyar satıcılar görebilirsiniz. Bu “filizler” aslında göz alıcı kırmızı sapı ve gülhatmini hatırlatan soluk sarı çiçekleriyle güçlü çalılık bir bitki olan Hibiscus sabdariffa’nın meyveleridir. Anavatanı Hindistan ve Malezya olan ancak dünyanın tropikal ve yarı tropikal bölgelerinde yetiştirilen Hibiscus sabdariffa’nın birçok adı vardır: amberçiçeği, bamya çiçeği, kırmızı bamya çiçeği, Jamaika ekşi yoncası ve Florida keçiyemişi. Amberçiçeğinin besleyici meyvelerinden reçel ve jöle yapılır, meyve salatalarına konur, dondurmanın üzerine ve turtalara sos olarak eklenir, hint turşusu ve çeşnilerde kullanılır ve birçok bitkisel çay harmanında bulunur.

Afrika’nın bazı bölgelerinde amberçiçeği meyveleri yer fıstığıyla birlikte yemiş olarak sunulur. Ama amberçiçeği belki de en çok meyvelerinin sıcak suda mayalanmasıyla ve ortaya çıkan kızılcık renkli sıvının şekerle tatlandırılmasıyla yapılan canlandırıcı ve kanı durdurucu etkisi olan içecekle bilinir. Zencefil ya da başka baharatlarla lezzetlendirilen bu içki Batı Hindistan’dan Batı Afrika’ya çok yaygındır.

Amberçiçeğinin yer üstündeki tüm kısımları Hindistan, Afrika, Meksika ve Orta Amerika’nın farklı bölgelerinde geleneksel tıpta kullanılır. Meyve ve tohumlar hafif idrar söktürücü ve kabızlık giderici etkileriyle bilinir. Yapraklar ve çiçekler sindirim ve böbrek fonksiyonlarını geliştirmek için kullanılır. Olgunlaşmış meyvelerden yapılan demleme çay, öksürüğü kesmek ve safra kesesi ve karaciğerdeki problemleri gidermek için kullanılabilir. Yaprak ve meyvelerin demleme çayı, yüksek ateşe ve düşük tansiyona iyi gelir ve kan dolaşımını güçlendirir. Amberçiçeği yapraklarından yapılan bir losyon da yaralanmalara iyi gelir. Modern bitkisel tıp uygulayıcıları amberçiçeğini düşük tansiyon ve zararlı düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolün vücuda olumsuz etkilerini azaltmak için tavsiye ederler. Ayrıca damar sertliğini (aterosklerosis) önleyerek kan dolaşımını güçlendirir, amberçiçeğinin damar sertliğine neden olan kanı ve kan damarlarını engellediği yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Antioksidanlar açısından zengin olan amberçiçeği kansere karşı da etkili olabilir.

Hibiscus 675’ten fazla türü olan ve türlerinin çoğu dünyanın sıcak iklimlerinde ve tropikal bölgelerinde yetişen geniş bir bitki grubudur. H.sabdariffa bazı yerlerde bamya çiçeği olarak bilinir. Bitki çaylarının yanı sıra bir lif bitkisidir. Yaprakları ıspanak gibi ve hafif ekşi tattaki kaliksler de (çiçeğin tabanındaki çiçekli zarf) meyve gibi yenir. H.sabdariffa’nın en yaygın çeşidi dik ve çalılık bir yıllık bitkidir ve 2,5 metreye kadar uzar. Saplar düzdür ve rengi mora çalar Lezzetli, rahatlatıcı ve kolay hazırlanan amberçiçeği içeceğinizi kendiniz hazırlayın. 4 bardak suyu kaynatıp ateşten alın. Yarım bardak doğal şeker kamışı şekeri ve yarım bardak kıyılmış amberçiçeği kaliksini (çoğu zaman amberçiçeği “çiçeği” olarak adlandırılır) suya ekleyin. 15 dakika demleyin. Sürahinin içine süzün. 3 bardak soğuk su ve portakal dilimleri ekleyin. tezgâh üstü AGUA DE JAMAICA (ç.n. Jamaika suyu) ya da kıpkırmızıdır. Sıralı ve loblu yapraklar 7,5-12,5 cm uzunluğundadır ve genellikle kırmızı damarlıdır. Sarı ya da ten rengi çarpıcı çiçeklerin ortasında belirgin bir gül ya da bordo renkte bir göz vardır. Çiçeklerin tabanında büyük kırmızı renkte, yaprak ve çiçeğin nadir bir karışımı olan bir yapı olan kaliks vardır,  çiçeğin tabanını sarar ve çiçeğin tüm parçalarını sağlam tutar. 2,5-5 cm uzunluğunda gevrek ve sulu bir yapı olan kaliks, Batı bitkisel tıbbında ilaç ve bitki çayı olarak kullanılır.

AMBERÇİÇEĞİ NASIL YETİŞTİRİLİR?

Tropikal bölgelerde ekilip biçilen bir bitki olan amberçiçeğinin kökeni bazı yazarlara göre Güney Asya’dan Hindistan ve Malezya’ya kadar uzanır. Çok erken bir tarihte buradan Afrika’ya getirilmiştir. Bazı yazarlara göreyse bitkinin kökeni aslında Batı Afrika’dır. Yakın akrabası bamya gibi Amerika’ya Afrikalı kölelerce getirilmiştir. Yeni Dünya’ya çabucak uyum sağlamış, 17. yüzyıldan itibaren Brezilya’da yetiştirilmeye başlamıştır ve takip eden on yıllarda Karayipler’in yanı sıra Orta ve Güney Amerika’daki her mağazada satılan bir ürün olmuştur. Cins adı olan Hibiscus, Latince’de “leylek” anlamına gelen ibis kelimesinden gelir, bu adın konmasının nedeni birçok hibiscus türünün kozasının şekliyle leylek gagası arasındaki şaşırtıcı benzerliktir.

Amberçiçeği tohum ve çeliklemeyle çoğalabilir. Tohumlar Mart’tan Mayıs’a kadar, tropikal iklimlerin yağmurlu döneminde, ekilir. Filizler genellikle Ekim ya da Kasım aylarında gelişir. Bitkiler sıcak havayı ve güneşi sever ve soğuğa karşı hassastır. Zengin kumlu toprağı severler. Kaliksler (meyveler) çiçeklenmeden hemen sonra dolgun ve aynı zamanda hassas oldukları evrede hasat edilir. Elle koparılarak hasat yapılır. Eğer biraz yaşlıysa lifler gelişir ve elle hasat zorlaşacağından makas kullanılır. Dünyadaki üretimin çoğu yerel pazarlar için yapılır. Bitki çayı yapımı için kaliksler kurutulur. Çay için kullanılan kurutulmuş kaliksler sıcak suya güçlü bir kırmızı renk verir. Hasat için ciddi bir emek gerektiğinden ucuz emeğin yoğun olduğu bölgelerde yetiştirilir.

AMBERÇİÇEĞİNİN TEDAVİ AMAÇLI KULLANIMI FAYDASI

✚ İdrar söktürücü

✚✚ Kalp sağlığı

✚✚ Soğuk algınlığı

Amberçiçeği, Hindistan, Afrika, Meksika, Güney Amerika ve bazı Karayip Adaları’nda idrar söktürücü ya da kabızlık giderici olarak, aynı zamanda soğuk algınlığı, öksürük ve kalp rahatsızlıklarının tedavisinde geleneksel olarak kullanılır. Lezzetli ve rahatlatıcı amberçiçeği çayı C vitamininin yanı sıra müsilaj, pektin ve hücre zarlarını koruyan bir antioksidan bileşeni olan antosiyanin yüklüdür. Müsilaj, suyla karıştığında yatıştırıcı ve jelatinsi bir tabaka oluşturan

Türk Kanser Derneği’nden Destek Çağrısı

polisakkaritlerin bir karışımıdır ve bu karışım ağız, boğaz ve sindirim borusundaki dokuları yatıştırır. Müsilaj ve C vitamini, bitkinin tarih boyunca neden soğuk algınlıklarının ve boğaz ağrısının tedavisinde kullanıldığını açıklar. Amberçiçeği çayı dünyanın birçok yerinde çocuklar ve yetişkinler için öksürük ve hafif ateş tedavisinde kullanılır. Yakın zamanda yapılan araştırmaların çoğu amberçiçeğinin kardiyovasküler sistem üzerine etkisini araştırmaktadır. Bilim insanları kaliksin barındırdığı bileşenlerin güçlü bir antioksidan özellik gösterdiğini ve tansiyon ve kolesterole iyi geldiğini onaylamışlardır. Amberçiçeğinin idrar söktürücü bir etkiye sahip olduğundan ve tansiyonu yükselten anjionetsin dönüştürücü enzimi (ACE) engellediğinden tansiyonu düşürür.

İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalar amberçiçeğinin iyi bilinen iki ACE engelleyici olan kaptopril ve lizinopril kadar etkili olduğunu göstermiştir. 2. tip diyabet rahatsızlığıyla ilgili olarak yapılan bir çalışmada bitkinin tansiyonu düşürdüğü ve  yüksek yoğunluklu lipoproteini (HDL), diğer adıyla “iyi” kolesterol, arttırdığı görülmüştür. Amberçiçeği birçok zayıflama çayında lezzeti ve idrar söktürücü etkisi nedeniyle kullanılır. Amberçiçeğindeki bileşenlerin karbonhidratların emilimini engellediğini gösteren kanıtlar vardır.

AMBERÇİÇEĞİNİN KULLANIM ŞEKLİ

ÇAY: 2 çay kaşığı kıyılmış amberçiçeğini 1 bardak kaynar suya dökün. 15 dakika demleyin. Süzüp bal ya da şeker ekleyin. Soğuk ya da sıcak olarak servis edin.

TENTÜR: Günde iki defa bir çay kaşığı alın.

KAPSÜL: Günde 2 ya da 3 defa 1000 mg alın.

Amberçiçeği ile yapabileceğiniz sağlıklı bir tarif; Jameika suyu…

Lezzetli, rahatlatıcı ve kolay hazırlanan amberçiçeği içeceğinizi kendiniz hazırlayın. 4 bardak suyu kaynatıp ateşten alın. Yarım bardak doğal şeker kamışı şekeri ve yarım bardak kıyılmış amberçiçeği kaliksini (çoğu zaman amberçiçeği “çiçeği” olarak adlandırılır) suya ekleyin. 15 dakika demleyin. Sürahinin içine süzün. 3 bardak soğuk su ve portakal dilimleri ekleyin.

AMBERÇİÇEĞİ HAKKINDA UYARILAR

Amberçiçeğinin bilinen bir yan etkisi yoktur; ancak idrar söktürücü ilaç alanlar ölçülü kullanmalıdır. Yüksek tansiyon ya da kalp hastaları doğal ilaçlar kullanmadan önce sağlık uzmanına danışmalıdır.