Kanser hem Türkiye hem de dünyada ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer alıyor. Dünya genelinde yaklaşık her 6 ölümden birinin, Türkiye’de ise her 5 ölümden birinin kanser nedeniyle olduğu tespit ediliyor. Erkeklerde akciğer ve prostat kanseri, kadınlarda ise meme kanseri en sık belirlenen kanser türleri arasında yer alıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Tıbbi Onkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Hakan Harputluoğlu, 4 Şubat Dünya Kanser Günü’nde kanser ve korunma yolları hakkında önemli bilgiler verdi.
Sigara ve tütün ürünleri kansere neden olabiliyor
Kanserin %90’ı çevresel faktörler ile ortaya çıkmaktadır. Sadece %10’u genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Özellikle sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı, yüksek beden kütle indeksi (fazla kilolu ya da şişman/obez olmak), yetersiz fiziksel aktivite, iyonizer radyasyon, kurşun, civa, arsenik gibi maruziyetlerin yanı sıra hava kirliliği ve asbest maruziyeti, meyve ve sebzeden fakir beslenme de başlıca nedenleri arasında gösterilebilmektedir.
2005 yılından beri Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü, ülkemizde de Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği tarafından toplumsal bilinci artırılması amacı ile 4 Şubat tarihi Dünya Kanser Günü ilan edilmiştir. 2020 yılı verilerine göre; dünyada 19 milyon 292 bin 789 kişi yeni kanser tanısı almış, 9 milyon 958 bin 133 hasta yıl içinde hayatını kaybetmiştir. Türkiye’de de her yıl yaklaşık 250 bin kişi kansere yakalanmaktadır.
Günümüz şartlarında kanserlerin yaklaşık üçte birinin, risk faktörlerinden kaçınma ve mevcut kanıta dayalı önleme stratejilerinin uygulanması yoluyla önlenebilir durumda olduğu bilinmektedir. Ayrıca, erken tanı konmuş ve uygun şekilde tedavi edilmişse birçok kanserin iyileşme olasılığının da yüksek olduğu bilinen bir gerçektir.
Kansere yakalanamamak için risk faktörlerinden kaçınmak gerekiyor
Kanserleri önlemek için risk faktörlerinden kaçınılması ve bazı önerilerin dikkate alınması önerilmektedir. Bunlar şöyle sıralanmaktadır:
- Sigara ve dumansız tütün ürünlerini de içeren tütün kullanımından uzak durulması
- Fazla kilolardan veya obeziteden korunmak
- Sağlıklı ve dengeli beslenmek
- Fiziksel aktivitenin artırılması ( Yürüyüş, bisiklet kullanımı vs…)
- Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu açısından yıllık pap-smear kontrolü yaptırılması
- İyonlaştırıcı ve ultraviyole radyasyon uzak durmak
- Kentsel hava kirliliği azaltılması
Erken teşhis hayat kurtarıyor!
Kanser hastalıklarının her bir tipinin kendine göre risk faktörleri, tanı ve tedavi yöntemleri vardır. Bu yüzden erken tanı ve tarama stratejileri de kanser tiplerine göre değişmektedir.
- Meme kanseri taramaları: 20 yaşından itibaren evde kendi kendine meme muayenesi önemlidir. 40-69 yaş arasındaki kadınlara yılda bir kez klinik meme muayenesi, yılda bir mamografi önerilmektedir.
- Rahim ağzı kanseri taraması: 30- 65 yaş arası kadınlara yılda bir HPV-DNA ve smear testi ile yapılmaktadır.
- Kalın bağırsak kanseri taraması.50-70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere yılda bir gaitada gizli kan testi (GGK) yapılmakta, 10 yıl da birde kolonoskopi önerilmektedir.
- Prostat kanseri taraması: 50 yaşından sonraki erkeklerde yılda bir doktor muayanesi ve PSA bakılması gerekmektedir.
Unutmayın! Kanser hastalığı önlenebilir, erken yakalanabilir, durdurulabilir ve iyileştirilebilir.