Teketek Haber

TÜRK DÜNYASI KÜLTÜRÜNDE “GÜREŞ–GÜREŞÇİ” KAVRAMLARI*

TÜRK DÜNYASI KÜLTÜRÜNDE “GÜREŞ–GÜREŞÇİ” KAVRAMLARI*
05 Haziran 2018 - 10:11

Dil, kültürün diğer bütün boyutlarını içeren ana unsurdur. Kültür; genel olarak insan topluluklarının ve medeniyetlerin başlıca ham maddesidir. Entelektüel, ahlaki, toplumsal, tarihsel içerik ve isteklidir. Hususi karakter taşır ve toplumlar kültürleriyle kimlik kazanırlar. Kültür; milli dil ile ifadesini bulur ve bu dil ile yaşatılır. Milli dille korunur ve nesilden nesile aktarılır. Sanat, edebiyat, düşünce gibi geleneksel zeminli sporların da kültürel boyutlarının tamamı dil ile doğar ve özellikle halk dilinde de yaşarlar. Türk kültürünün en göze çarpan yönelimleri özetlenmeye çalışılsa, bunun için bugün bile geleneksel güreşlerden daha verimli bir alan bulunamaz. Fakat güreşin bu yönüyle araştırılması, akademik çalışmanın bir nesnesi olmasına dahi layık görülmemiştir.

Bu çalışma Türk dünyasında güreş ve müteradif kavramlarını incelemeyi; bu kavramların kültürel bünyelerinde dil ile nedenli fonksiyonellik içerdiklerini, atasözü veya deyişlerinde güreş formatını hangi düzeyde ne şekilde algıladıklarını ve yaşatabildiklerini açıklayabilmeyi amaç edinmiştir. Çalışmada tarihi ve tarama yöntemi kullanılıp; lengüistik, sentaks, semantik ve terminolojik tekniklerden de faydalanılmıştır. Konuyla ilgili monografik bir araştırmaya rastlanılamadığından bazı bağlayıcı çalışmalar kısmen dikkate alınmış, daha ziyade Türkistan içerikli çağdaş araştırmacılar ile yine o coğrafyada yazılmış tarihi-temel eserlerden faydalanılmıştır.

Çalışmada güreş (kür+eş) kavramının Türk dilinde semantik ve sentaks yönleriyle kendi eylemine uygun olduğu görülmüştür. Eylemi yapan güreşçi (pehlivan) sıfatıyla bir spor formatından öte, birçok erdemlilik ve cengâverlik kavramlarını üzerinde barındıran örgütsel, fonksiyonel ve örnek kişilik olarak karşılaşılmıştır. Güreş ve güreşçinin Sibirya’dan Anadolu’ya Türk kültürüne bu bağlamda dil unsurlarıyla birlikte zengin bir şekilde yansıdığı ve algılandıkları sonucuna varılmıştır.