Ritim nedir?
Yunanca asıllı bir kelimedir. Olayların düzenli aralıklarla tekrarlanması niteliğini ifade eder. Müzikte ritm zaman veya mekan içinde tenasüp, yani uygunluktur. Muayyen ritimlerden yapılarak edilmiş ritimlere de «usul» denir. Şiirde ritim mısraların ölçüsüdür ki, buna «vezin,, denir. tıpta ritim kalp kaslarının kasılıp gevşemesi hareketleridir.
Ritim, bir dizede, bîr notada vurgu, uzunluk veya ses özelliklerinin, durakların düzenli bir biçimde tekrarlanmasından doğan ses uygunluğu, tartım, dizem. Çeşitli aletlere vurarak çıkarılan, düzenli ve akıcı seslerin oluşturduğu bütündür. Vurmalı çalgıların ve perküsyonun temelidir.
Biyolojik ritim
Fizyolojik ve davranışsal tepkilerin belirli periyotlar içinde tekrarlanmasına biyolojik ritim (devirselritim) denir. Biyolojik ritimler, canlı yaşadığı sürece tekrar eden ve onun dış ortama adaptasyonunu sağlayan fizyolojik olaylardır. Kalbin elektriksel aktivitesi, uyku ya da uyanıklık hali, horrnonların salgılanması gibi birçok biyolojik olay belirli bir ritimde gerçekleşir. Biyolojik ritimleri ve bu ritimlerin mekanizmalarını inceleyen bilim dalına kronobiyoioji denir.
Canlilarda görülen bazı biyolojik ritimler günlük periyotlarla tekrarlanırken bazılarının perîyotları aylık yada yıllık olabilir. Biyolojik ritimler canlının sahip olduğu biyolojik saat tarafından kontrol edilir. Biyolojik saat canlının iç saatidir. Çevresel uyanlardan faydalanılarak gerekli tepkilerin doğru zamanda verilmesini sağlar. Örneğin göç dönemleri ilgi ile izlenen imparator kelebekleri, her yıl sonbaharda Kuzey Amerika’nın orta ve doğu bölgelerinden kalkarak, kışı geçirmek üzere Meksika’nın ortalarsında küçük bîr bölgeye gider.
Massachusetts Üniversitesinden Steven Reppert’in araştırma sonuçlarına göre,imparator kelebeklerinin göç sırasında Güneş’in gökyüzündeki konumundan yararlandıkları ve biyolojik saatlerini kullandıkları belirlenmiştir. Araştırmacılar, imparator kelebeklerinin biyolojik saatlerinde “dep” adlı bir genin rol oynadığını belirlemişlerdir. Bu genin aktivitesinin sürekli ışık alan birortamda baskılandığını tespit etmişlerdir. Reppert ve ekibi, günlük aydınlık-karanlık döngüsünü bozarak bunun kelebekler üzerindeki etkilerini gözlemişlerdir.
Sonbaharda laboratuar ortamında sabah 7’den akşam 7’ye kadar aydınlıkta tutulduktan sonra Güneş’e çıkarılan kelebekler güneybatıya, yani kışlayacakları Meksika’ya doğru yönelmişlerdir. 01:00- 13:00 saatleri arasında aydınlıkta tutulan kelebeklerde güneydoğuya yönelmişlerdir. Laboratuvarda sürekli ışığa maruz kelebeklerin ise,zaman duyusunu yitirdiğinden doğrudan güneşi gördükleri tarafa yöneldikleri gözlenmiştir. Bu canlıların biyolojik saati şaşınca yönlerini bulamadıkları ve göçü tamamlayamadıkları gözlenmiştir. Bu tür yıllık ritimlerin yanı sıra canlılarda aylık ve günlük ritimler de vardır.
Örneğin insanda yumurta oluşumu ve atılması yaklaşık bir aylık periyotlarda gerçekleşir. İnsanın vücut sıcaklığı ise biyolojik saate bağlı olarak günlük periyotta değişir. Örneğin insanda vücut sıcaklığı bir günde yaklaşık bir derece iner ve çıkar. Memelilerde biyolojik saati düzenleyen etkenlerden biri beyindeki epîfiz bezidir. Epifiz bezi bu düzenlemeyi salgıladığı “melatonin” hormonu ile gerçekleştirir. Melatonin salgısının miktarı, gece ve gündüz uzunluğuna göre ayarlanır. Göze ışık girmesi rnelatonin salgılanmasını önler. Bu nedenle melatonin gece salgılanır. Melatonin, hipotalamusu etkileyerek günlük döngülerin düzenlenmesinde rol oynar.
Yapılan deneylerde epifiz bezi çıkartılan çeşitli hayvanların biyolojik saatlerini yitirdikleri,günlük yaşam ritimlerini düzenleyemedikleri tespit edilmiştir. Bunun dışında kedi, köpe, koyun gibi hayvanın mevsiminde doğurma özelliklerini yitirdikleri de gözlenmiştir,İnsanların saat farkı olan ülkelere gitmeleri de günlük ritimlerinin bozulmasına sebep olur. Bu. Durumdaki kişilerin melatonin salgısının düzenlenmesi ve biyolojik saatinin yeni zaman dilimine uyum sağlaması birkaç gün alır. Buna jetlag adı verilir. Kış mevsimine girerken gündüz saatlerinin kısalmasıyla bazı insanlarda, biyolojik ritim bozularak psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.
Müzikte ritim
Müzikte zamanın belirli bir süre içinde eşit veya değişik uzunlukta parçalara bölünmesine ritim denir. Bölünen her parçanın başı vuruşlarla belli edilir. Birbirlerini takip ederek bir düzen oluşturan bu vuruşlar müzikal yapı içerisinde anahtar rollerden birini üstlenerek orkestraya yön vermektedir. Ritim, müzik dışında da incelenebilen ve günlük hayatta, doğada, insan vücudunda, kısacası pek çok alanda gözlemlenebilen bir unsurdur. Örnek olarak kalp atışında, sanayi makinelerinde, bîr atın koşuşunda süregelen ritim örnekleri tespit edilebilir.
Vuruşlar nota değerleriyle gösterildiği için ritim nota değerlerinin uygulanmasıyla ortaya çıkar. Müziğin en önemli öğesi olan ritim, müzikte ezgiyi şekillendiren unsurdur. Nota seslerinin dikkate alınmadan sadece değerlerinin (tartımlarının) incelenmesine ritmik portre denir. Ritim, belirli bir kullanımını hedefleyen tempo içinde netleşmektedir ve bu şekilde müziğin karakteristik yapışıra da birleşmemiş olur. Ritim ve tempo kavramlarının biribirîyle karıştırılması sıkça yapılan bir hatadır. Müzikte tempo, parçanın hızını belirlemek için kullanılan bir terimdir ve parça boyunca notaların ilerleyiş hızını veya metrik vuruşların sıklığını düzenler. Söz gelimi, bir parça öğrenilirken temposu ağırlaştırarak çalınabilir veya söylenebilir ancak parçanın ritmi değiştirilemez.
ölçü de ritim konusu altında incelenebilecek bir diğer kavramdır. Müzikte ölçü, iki ölçü çizgisinin arasında kalarak belirlenmiş en küçük müzik ve zaman parçasıdır. Herhangi bir notasyon incelendiğinde, portede iki çizgi arasında kalan notalar ve işaretler bir ölçüyü temsil etmektedir. Ölçü birimi, portenin başına anahtar ve donanım işaretlerinden sonra üst üste yazılan iki sayıyla belirtilir. Örnek iki dörtlük ölçü denildiğinde buradaki iki sayısı vuruşları, dört sayısı ise nota değerini işaret etmektedir. Ölçüler basit, bileşik ve aksak olmak üzere üç gruba ayrılırken, müzik türlerini belirlemede de yardımcı rol üstlenirler.
Ritim enstrümanları nelerdir?
Ritim ensturamanlarının geneli yuvarlaktır (çemberdir), ahşap, metal veya polyester kasnakların üzerine suni veya doğal hayvan derisi gerilmiş enstrumanlardır. bu türlerin dışındakiler, yani üçgen zil, marakas, kastanyet, kaşık, parmak zili vs, gibileri yardımcı efekt aletlerileridir. çok dengeli ritim sağlayabilen araçlar değildir. Davul (bateri takımı), trampet, bongo, konga, tembal, timpani, cembe, nagara, darbuka, davul, def, bendir, arbane, kös, nakkare, güdüm vs. gibi enstrümanlar en doğru ritim aletleridir.
Sözlükte ritim ne anlama gelmektedir?
Ritim zamanla oluşan vurmalı çalgıdır. Usullerle başlayan şarkı türkü, türk sanat müziği, ilahi, halk müziği gibi bütün farklı müzik gurupların içinde bulunan vurmalı çalgıdır.
Ritim ensturamanlarının geneli darbuka, def, bango, asma davul, bateri, bendir, kudüm gibi vurmalı çalgılardır.
Kurslarımız yıl boyu devam etmektedir. (üç aylık periyotlarla) kursiyerlere çalışmalarda vurmalı çalgıların tanıtımı, nasıl tutulduğu, nasıl çalındığı ve usül dersleri gösterilip nasıl çalınacağı gösterilmektedir.
