Maraş’ta ilk belediye teşkilatı 1870’de kurulmuştur. Bu dö- nemde Belediye başkanları seçimle değil atamayla göreve getirilmiş- lerdir. Maraş’a ilk belediye başkanı olarak Kazancızade Sâdi Efendi atanmıştır. Müderris olan Sâdi Efendi Abdülhamid döneminde İstan- bul’da devlet yönetiminde muhtelif görevler almıştır. İstanbul’da vefat eden Sâdi Efendi’nin çocukları oraya yerleşmişlerdir. Onlar da babaları gibi devlet bürokrasinde görevler almışlar ve başarılar göstermişlerdir.

Sa’di Efendi belediye başkanlığı döneminde belediyenin bütçesinin çok az olduğu ve bundan dolayı da gelirini artırmak için bazı önlemler al- dığı görülmektedir. Bu önlemler arasında şehirde kurulan pazar esna- fından vergi almak, Pınarbaşı’ndan gelen ve bahçelerin sulandığı arklardan faydalananlardan su bedeli almak, arıcılardan bal vergisi al- mak, kesilen hayvanlardan ve esnaftan bazı vergiler almak gibi uygu- lamalar yaptığı anlaşılmaktadır.

Belediye teşkilatları kurulduğunda sağlık hizmetleri görevleri- nin bir kısmı da buraya bağlanmıştı. Maraş Belediye’sinin bir sağlık hizmetlerini yürütmek için kadrosunda bir tabip ve ebe bulunmaktaydı. Belediyenin kadrosunda Müslüman ve Hıristiyan olmak üzere birçok tabip görev yapardı. 1912’de Ebe’nin ismi Aliye Hanım olup maaşının 600 kuruş olduğu kayıtlıdır. Bunların önemli ölçüde giderlerinin ol- duğu görülmektedir. Bu giderlerin arasında ilaç ve şırınga masrafları önemli bir yer bulmaktaydı. Maraş Belediyesi’nde bir mimar ve bir mü- hendis istihdam edildiği de anlaşılmaktadır. Mimar olarak 1896’da Er- meni Kaküd Ağa görev yapmaktaydı. Eczacı olarak 1915’te Simitof Necor Efendi görev yapıyordu. Belediye tabibi olarak 1898’de Talib Efendi vardı.1908’de Hüsnü Nimetullah Efendi tabiplik yapmaktaydı. Maraş belediyesinde görev yapan memurların maaşlarını zamanında alamadıkları anlaşılmaktadır. 1911’de Belediye tabibi Parsih Efen- di’dir.

Sıtma hastalığı sebebiyle Maraş belediyesinin şehrin yakınında çeltik ekimini yasaklamayı düşündüğü anlaşılmaktadır. Bundan dolayı da büyük çiftçilerle belediye arasında davaları olmuştur. Mesela 1920’de Tefsirzade Çiftliği arazisi varisleri Kadızade Fehmi ve Tefsir- zade Zeki’nin belediye ile aralarındaki ihtilaf meydana gelmiştir. Arazi sahipleri çeltik ekiminin yasaklanmasına karşı çıkmışlardır. Yine bele- diye hijyen kurallarına uyulmasını isteyerek fırınlarla ilgilide bir karar alarak uygulamaya başlamıştır.

Cumhuriyete kadar listesini sunduğumuz Belediye başkanları genelde şehrin ileri gelenleridir. Listenin sonundaki Lütfi Köker Elbis- tanlı olup Maraş’ta Türk asıllı ilk modern eczacıdır. Modernleşme sü- recinin de temsilcisidir. Elbistan Kazası’nda ise belediye teşkilatı 1871 yılında kurulmuş olup ilk belediye başkanı Mahmut Ağa’dır. Pazarcık Kazası’nda ise belediye teşkilatı 1872’de kurulmuştur. Burada ilk Be- lediye başkanı Hüseyin Ağa’dır. Zeytun’da da 1872’de Belediye teşki- latı kurulmuş olup başkan atanmamıştır. 1873’te İslâhiye ve Bulanık’ta (Bahçe) belediye teşkilatları kurulmuştur. İslâhiye’nin ilk belediye baş- kanı İbrahim Hakkı Ağa, Bahçe’ninki ise İbrahim Efendi’dir.

1872-73 yılları arasında Maraş belediye reisi Mahmut Efendi, 1873-76 arasında ise müderris Necip Efendi’dir. Başarılı bir belediye reisliği yapan Necip Efendi daha önce de Maraş Naipliği (kadı) yap- mıştır. Necip Efendi ve başkâtibi Ömer Lütfi Efendi hakkında Hıristi- yanlar iftiralarda bulunarak onları şikâyet etmişlerdir. 1876’da belediye reisi olarak Halil Süreyya Efendi’nin adı geçmektedir. 1876’da Maraş Belediye reisi Ali Efendi olup, bu şahıs 1898’e kadar birkaç defa bu göreve atanmıştır 1881’de ise Maraş belediye reisi Mehmet Said Efen- di’dir. Daha önce tahrirat müdürlüğü yapmıştır. O görevinden azledile- rek mahkemede yargılanmıştır. 1882’de Maraş Belediye reisi Osman Efendi’dir. 3.8.1890’da ise Ali Efendi görülmektedir. Ali Efendi’nin kardeşi Ziraat bankası memurluğu yapmaktaydı. Her ikisi hakkında da şikâyetler yapılmıştır. Ali Efendi 1898’e kadar Maraş belediye reisli- ğine devam etmiştir. 1898’de Maraş Sancağı Belediye Reisi Beyazıtlı Ahmet Paşazade Abdulkadir Bey’dir. Yol yapımı hizmetlerinden do- layı kendisine paşalık unvanı verilmiştir. Ancak 1901’de Beyazıtlı Ab- dülkadir Paşa görevinden azledilmiş olup onun yerine Hacı Efendi getirilmiştir. 1902’de Beyazıtlı Abdülkadir Paşa’nın amcası Said Paşa’nın oğlu Şükrü Paşa belediye reisi olmuştur. Onun da başarılı hiz- metlerinden dolayı ödüllendirildiği görülmektedir.1903-1906 arasında Halil Süreyya Efendi, 1906-1909 arasında da Ali Rıza Efendi Maraş belediye reisliği yapmıştır. 1909’da ise Maraş belediye reisi olarak Ne- cipzade Derviş Efendi görülmektedir. 1915’te Maraş belediye reisli- ğine Arifîoğullarından (Sezal) Bekir Sıtkı Bey getirilmiş olup Millî Mücadele döneminde önemli hizmetler yapmıştır.