Roma İmparatorluğu İtalya Yarımadasının batısında küçük bir kent olan Roma şehri merkezli olarak M.Ö 8. asırda kurulmuştur. Bu küçük kent krallığı kısa süre içerisinde hâkimiyet alanını genişletmeye başlamıştır. Öncelikle Orta İtalya’dan başlayan genişleme M.Ö 4. ve 3. yüzyıllar arasında İtalya’nın tamamına yayılmıştır. Bundan sonra Romalılar hükmettikleri bölgelerin güvenliğini sağlamak ve yeni yerler ele geçirmek amacıyla gözlerini Sicilya, İspanya, Kuzey Afrika gibi stratejik bölgelere dikmişlerdir. Bu süreçte M.Ö 3. ve 2. yüzyıllarda Kartacalılarla yapılan savaşlar sonrasında bahsi geçen bölgelerde Roma egemenliği kurulmuştur. Böylece Batı Akdeniz havzasında varlığını sağlamlaştıran Roma İmparatorluğu’nun ilk hedefi Doğu Akdeniz havzası olmuştur. Özellikle II. Kartaca Savaşı’ndan sonra Doğu Akdeniz’de, Balkanlar’da ve Anadolu’da boy göstermeye başlamışlardır. Makedonya Kralı V. Philippos’un II. Kartaca Savaşı sırasında Kartacalılarla ittifak yapması üzerine Makedonya Krallığı’na saldıran Roma İmparatorluğu üç kez savaştıktan sonra Makedonya Krallığı’nın hâkim olduğu Yunanistan, Ege Adaları ve Balkanlar gibi topraklara hâkim olmuşlardır. Hindistan’dan Anadolu’ya kadar hüküm süren Suriye merkezli Seleukos Krallığı’nın başında bulunan III. Antiokhos Roma’nın tüm uyarılarına rağmen M.Ö 191 yılında Yunanistan’a doğru ilerlemesi sonucunda Romalılar tarafından ağır bir yenilgiye uğratılmıştır. Yapılan anlaşmayla Seleukos Krallığı Anadolu’yu Toros Dağları’nın gerisine kadar boşaltmak ve Roma’ya savaş tazminatı vermek zorunda kalmıştı. Böylece Roma artık bölgenin süper gücü haline gelirken Seleukos Krallığı üzerinde de nüfuz sahibi olmaya başlamıştır[1].
İmparator Tiberius’tan sonra M.S 38 yılında Roma İmparatorluğu tahtına Gaius (Caligula) geçmiştir. Gaius tarafından Kommagene Krallığına getirilen IV. Antiokhos (M.S 38-72) döneminde Maraş yeni bir isimle yeniden inşa edilmiştir. Coğrafyacı Batlamyus’un eserinde bu yeni Maraş’ın adını Germanikeia olarak zikredilmiştir. Bu isim IV. Antiokhos’u Kommagene Krallığı’na getiren Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus’un ismine atfen bir minnet ifadesi olarak verilmiştir[2]. Bir başka görüşe göre ise Caligula IV. Antiokhos’u Kommagene tahtına çıkarmasına rağmen bir süre sonra tahttan indirmiştir. Caligula’dan sonra Roma İmparatoru olan Claudius Antiokhos’u tahta yeniden çıkarmıştır. Dolayısıyla Germanica ismi Caligula’dan çok Claudius’a atfen verildiği düşünülmüştür[3]. Sonuç olarak her iki şekilde de bu şehir Roma döneminde Germanica olarak anılmaya başlanmış ve Kommagene topraklarının en büyük kentlerinden biri olmuştur. 637 yılında Müslümanlar tarafından fethedilince tekrar Hititler dönemindeki adıyla anılmaya başlayan şehir Arapça’da “J” harfi olmadığından Mer’aş şekline dönüşmüştür. Bununla birlikte Evliya Çelebi’nin bahsettiği üzere MarqaŠti/Markaşi ismi 17. yüzyıla kadar unutulmamış ve kullanılagelmiştir[4].
Germanica’nın bulunduğu yer yakın zamanlara kadar tam olarak saptanamamıştır. Çünkü bölge fay hattında bulunmasından ve istilalara açık olmasından dolayı birkaç kez yıkılarak yeniden inşa edilmiştir[5]. Ramsay’a göre Germanica Toros dağlarının eteklerinde, Kapodokya, Kommagene, Suriye ve Kilikya’nın kesişim noktasında Maraş’ın çok yakınında ya da yanında bulunan bir kenttir. Nihayetinde 2007 yılında Maraş’ın Namık Kemal Mahallesinde bir evin tabanında rastlanan mozaiklere göre buranın Germanica olduğu tahmin edilmiştir. Ayrıca Batlamyus, Evliya Çelebi gibi çalışmalara Germanica’nın yerini Maraş olarak işaret etmiştir[6].
[1] Daha geniş bilgi için bkz. Celaleddin Basık, Hiç Bizans Olmadı, C.1, Türkmen Kitabevi Yay., İstanbul-2013, s.32-41;Bülent İplikçioğlu, Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul, 2015,;s.81-82.
[2]Darkot, a.g.e., s.311;Ernest Honıgmann, “Maraş”,İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., C. VII, İstanbul-1969;s.312;Umar, a.g.e., s.121;Gökhan-Kaya, a.g.e., s.13.
[3] M.Ö 15-M.S 19 yıllarında Roma tahtında oturan General Germanicus Julius Caesar Claudianus, Julios Claudion Hanedanı mensubudur. M.Ö 9 yılında babasının Germania’da(Almanya) kazandığı zaferin onuruna ona Germanicus lakabı verilmiştir. Germanicus M.S 18 yılında Tiberius tarafından Asya’ya gönderildi. Kapodokya ve Kommagene krallarını yenerek bu bölgeleri Roma eyaletine döndürdü ve sonrasında 19 yılında öldü. Caligula, ünlü General Germanicius Julius Caesar Cladianus’un oğlu olarak Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus adıyla doğdu. “Küçük Asker Sandaleti” anlamındaki “Caligula” ismi, çocukluğunda onu çok seven askerler tarafından ona bir lakab olarak takıldı. Caligula(Gaius) 38 yılında Kommagene Krallığı’na getirdiği Antiokhos’u 3 yıl sonra tahttan indirdi. Bu olayın sonrasında da bir suikast sonucu öldürüldü. 41 yılında Caligula’nın yerine Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus çıktı ve IV. Antiokhos’u yeniden tahta çıkardı. Bu isimlere ve karmaşık olaylara bakıldığında bölgenin Germanica isminin kime atfen verildiği tam olarak belirlenememektedir. Ancak Roma geleneğinde önemli bölgeleri fetheden komutanlara bölgeyi fetheden anlamında lakablar verildiği görülmektedir. Nitekim daha önce Kuzey Afrika’da hâkimiyet sağlayan Scipio daha sonra Africanus lakabıyla anılmıştır. Daha geniş bilgi çin bkz. Basık, a.g.e., s.35;Oğuz Tekin, Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim Yay., İstanbul, 2016, s.230-231;Ürkmez, a.g.e, s.80-81;Michael Blömer-EngelbertWinter, Toros ve Fırat Arasındaki Tanrılar Ülkesi Kommagene, Homer Kitabevi Yay., İstanbul,2011,s.22.
[4] Ürkmez, a.g.e, s.80;Gökhan-Kaya, a.g.e., s.13.
[5] Fevziye Eker, Kahramanmaraş’ın Tarihi Coğrafyasına Bir Bakış, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Kahramanmaraş- 2013, C.10, S.2, s.25;Ürkmez, a.g.e, s.77.
[6] Ürkmez, a.g.e, s.81-84.