. Dakyanus’un Mezarı
Niğdeli Kadı Ahmed bu hususta 10 yaşında iken Niğde’de duyduğu yaygın rivayetleri değerlendirmektedir. Bu rivayetlerde Dakyanus’un mezarının Niğde’den Lülüve Madeni yolu üzerindeki Hümâmî Kervansarayının bulunduğu dağın başında olduğunu belirtmektedir. Mezkûr dağın başındaki yuvarlak tepenin onun kabri tabir olunur demektedir[1].
Lülüve Madeni denilen yerleşimin bugün Ulukışla ilçesine bağlı Çanakçı köyü sınırları içinde olduğu görülmektedir (Resim 2 ve 3). Günümüzde mevcut olmayan Hümâmî Kervansarayının bulunduğu yer ise bugün Niğde’nin 7 km güney doğusunda bulunmaktadır. Kervansarayın bitişiğindeki dağ ise Göbekli Dağ olarak bilinmektedir (Resim 1).
Kadı Ahmed’in kendisi de bu rivayetleri bir müddet doğru sandığını dile getirmektedir. Çocuk yaşta dinlediği bu rivayetleri otuzlu kırklı yaşlarında da şeyhlerin ve âlimlerin ağızlarında dinlediğini belirtmektedir. Niğde’de mahfillerde ve meclislerde bu söylentilerin devam edip gittiğini söylemektedir. Kendisini ise bu söylentileri doğru bulmadığını söylemektedir[2].
Kadı Ahmed Niğde çevresinde Dakyanus’un mezarı konusunda ileri sürülen görüşlere katılmamakla beraber Dakyanus’un bölgede imar ve iskân faaliyetlerini kabul etmektedir. Kadı Ahmed’e göre Tyana (Kemerhisar)’da[3] yer alan imaretlerin Dakyanus tarafından yaptırıldığını söylemektedir. Tyana kentinin zaman içerisinde önemini yitirerek hor ve hakir kaldığı ve Niğde’nin yükselerek onun yerini aldığını ifade etmektedir[4].
Niğde çevresinde bu hususta başka bilgilerde yer almaktadır. Niğde ili Çiftlik ilçesine bağlı Sultan Pınarı (eski adı Finase) yakınındaki dağı adı Takyanus/Dakyanus dağı olarak bilinmektedir. Ayrıca adı geçen yerleşim biriminde sözlü olarak söylenen bir şiirde dikkat çekmektedir.
Sağıma baksam kisasar (Kemerhisar)
Soluma Baksam Sivrihisar
Bir oğlum var üç yüz yaşında hamtıraş
Eğer ölüm olduğunu bilseydim koymazdım taş üstünde taş[5].
5.Sonuç
Niğdeli Kadı Ahmed tarafından 1333 tarihinde yazılan eserin Ashab-ı Kehf kıssası bölümünde hadisenin geçtiği şehrin Efesus şehri olduğu belirtilmektedir. Bu şehrin Elbistan olarak maruf yerin yakınında bulunduğu ifade edilmiştir. Şehre Fars meliki Dakyanus’un hâkim olması ve rububiyetini ilan etmesi üzerine altı âlim çocuğunun şehri terk ettiği; bunlara daha sonra bir çoban ile köpeğinin katıldığı; bir mağaraya sığınmaları ve üç yüz sene uyumaları anlatılmaktadır.
Kadı Ahmed ayrıca Ashab-ı kehf ile ilgili olarak Niğde çevresinde duyduğu rivayetler ve söylentileri değerlendirerek kanaatlerini ortaya koymaktadır. Dakyanus’un mezarının Niğde’de olduğu şeklinde yaygın bir rivayetten bahsetmektedir. Ayrıca Tyana antik kentinin Dakyanus tarafından imar edildiğini kabul etmektedir.
Ashab-ı Kehf’in Tyana’da bulunan kilisenin içerisinden kaçtıkları yönünde söylentilerin doğru olmadığı dile getirilmektedir.
KAYNAKLAR
ERTUĞRUL, Ali, Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in el-Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâfidü’l-Halîk’i, Türk Tarih Kurumu, Ankara2015.
Niğdeli Kadı Ahmed, el-Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâfidü’l-Halîk, Süleymaniye Kütp.Fâtih Böl. No: 4518 (Eski No: 4519), v. 96b.
EYİCİL, Ahmet, “Afşin Ashab-ı Kehf”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2005), s. 269-287.
ERSÖZ, İsmet, “Ashâb-ı Kehf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, III (1991), s. 465-467.
POLAT, Bayram (1972), Niğde Doğumlu, Öğretim Üyesi. (kaynak kişi)
[1] Ertuğrul, age, s.175
[2] Ertuğrul, age, s.175
[3] Niğde’ye 23 km uzaklıkta olup Bor ilçesine bağlı bir beldedir.
[4] Ertuğrul, age, s.175
[5] Bayram Polat, 1972 Niğde Doğumlu, Öğretim Üyesi.
